Activiteit | Inspirerend verhaal FoodForward blikt terug: rondleiding voedselbos Het Polderveld
Op 14 september leidde Lieven Devreese van Het Polderveld ons rond op zijn biodivers bedrijf. Het bezoek kaderde in het project FoodForward, een Operationele Groep waar onderzoekers en voedselbosboeren samen inzoomen op het brede concept voedselbossen.
Het areaal van het Polderveld bedraagt 12 hectare, waarvan 3 ha gebruikt wordt voor de biologische teelt van groenten. De boeren voorzien er 150 gezinnen van verse biogroenten en dit volgens het CSA-principe (community shared agriculture). Dit houdt kort samengevat in dat de lasten en lusten gedeeld worden. Per gezinslid wordt een vaste jaarprijs betaald waarna de beschikbare oogst wekelijks verdeeld wordt. Daarnaast teelt het Polderveld ondertussen ook zeven jaar groenten voor het ziekenhuis in Knokke-Heist en voorziet sinds drie jaar ook Club Brugge van verse producten. Op de site van AZ Zeno, waar de boerderij groenten voor teelt wordt momenteel een voedselbos aangelegd waaruit geoogst kan worden, maar dat ook als zorggroen voor de patiënten kan dienen. Het ziekenhuis ontving hiervoor zelfs recent de Sustainability Award van Gault Milau.
De overige 9 hectare worden voornamelijk gebruikt voor extensieve fruit- en notenaanplanten, maar biedt ook plaats aan kippen, schapen en grazende varkens. De oudste fruitaanplant is inmiddels bijna oogstklaar, en ondertussen wordt steeds meer aangeplant. Lieven plant geen romantisch voedselbos maar kiest voor een rationeel systeem met een aanplant in (soms gebogen) rijen. Naast klassieke soorten als appel, peer en walnoot hebben ook specialere soorten hun plek: nashipeer, struikkers, aardbeiboom, druiven die klimmen in veldesdoorn,… Ook niet productieve maar ondersteunende soorten als wilg, els, fladderiep en valse acacia hebben hier hun plek. Hier staat beslist geen klassieke boomgaard. Op termijn hoopt Lieven hier een zelfoogst-systeem te kunnen aanbieden en de intensieve en strak-getimede groententeelt af te bouwen.
Lieven start zijn verhaal met de basis: de bodem. Om deze te soigneren past hij minimale bodembewerking toe en tracht hij het koolstofgehalte in de bodem te verzorgen. De rotatie is als volgt: er wordt gestart met de toevoeging van ongeveer 5 cm houtsnippers. Hoewel op het Polderveld diverse (knot)wilgen staan is het niet kostenefficiënt om deze zelf te verhakselen. Via een groenaannemer uit de buurt komen snippers uit de regio immers toe aan 7 euro/m³. Hierin worden kolen geplant die extra voeding krijgen uit champost. Er na volgt een tussenteelt van een groenbemester met vlinderbloemigen en koolstofrijk materiaal. Dit wordt geklepeld of platgerold, waarna er antiworteldoek komt waarin courgettes en pompoenen gekweekt worden. Nadien wordt de bovenste 1 à 2 cm gerotoregd om het zaaien van groenten zoals wortelen mogelijk te maken. Na de wortelen volgt de teelt van prei met opnieuw aanbreng van 5 cm snippers. Hierna volgt 1 jaar groenbemester. Wanneer het koolstofgehalte en de natuurlijke mineralisatie optimaal is, hoopt Lieven de input van champost zo veel mogelijk achterwege te kunnen laten. Gewasresten en groenbemesters blijven steeds aan de oppervlakte: er wordt gerekend op regenwormen en ander bodemleven om dit om te woelen en te verteren. Door hun slijmstoffen verbeteren ze ook de bodemstructuur (aggregaatstabiliteit), iets wat met machinale bodembewerking niet het geval is. In natuurlijke systemen blijven plantenresten ook aan de oppervlakte: het bodemleven dat zich daar bevindt is geschikt om dit te verteren. Kerende bodembewerking verhindert dit proces.
De bomen op het bedrijf worden niet gesnoeid. Dit zorgt voor wat controverse: in de klassieke fruitteelt wordt immers lucht en licht in de kroon gebracht voor een optimale vruchtontwikkeling. Lieven rekent op de natuurlijke takafbuiging om een gelijkaardige effect te krijgen. Hoewel er heel wat staan, hoopt Lieven op termijn om ook niet meer met hoogstammen te werken. In een open vlakte is deze snoeivorm, die in een bos ontstaat door natuurlijke stamreiniging, niet ideaal door wind en een beperkte wortelomvang. Liever zou hij fruitbomen op eigen wortel hebben, die hij zelf zal trachten te vermeerderen via afleggen of markotteren. Door het werken met zaailingen zullen de eigenschappen van de moederboom immers verloren gaan door kruisbestuiving. Fruitbomen moeten dus steeds vegetatief vermeerderd worden. De reden dat in boomkwekerijen geënt wordt op een andere onderstam is om de groeikracht te kunnen bepalen: zwak voor laagstam en sterk voor een hoogstam.
Tot slot geeft Lieven nog enkele lessen mee: voorzie een windscherm, gebruik jong plantgoed en weet dat fruit tijd kost!
