Projectnieuws Vier bakens van vernieuwing voor de boslandbouw

Wat zijn vanuit economisch en ecologisch oogpunt de meest interessante mogelijkheden voor landbouwers om voedselproductie, natuur en landschap op hun bedrijf te versterken met bomen en struiken? Het antwoord daarop verschilt natuurlijk per bedrijf en per ondernemer. Op vier landbouwbedrijven (2 in Vlaanderen, 2 in Nederland) werken de partners van het Interreg-project Cambium aan concrete en geïntegreerde bedrijfsspecifieke agroforestry-oplossingen. Ze passen daarbij de meest recente inzichten, methoden en technieken toe — telkens in nauwe samenwerking met de bedrijfsleider(s). Deze vier bedrijven fungeren als lighthouse demonstratiebedrijven binnen Cambium, waar in de praktijk zichtbaar wordt wat agroforestry kan betekenen.

Met agroforestry kun je lof oogsten

Brussels grondwitloof Cools, de boerderij van Thomas Cools in Weerde, heeft momenteel vooral witloof, granen en gras voor hooi in het teeltplan. Het witloof gaat deels naarde handel en deels naar consumenten (± 400) die in het witloofseizoen elke zaterdag op deboerderij hun bestelling komen ophalen. Veel klanten vragen waarom Thomas geen andere dingen verkoopt. Starten met agroforestry biedt voor Thomas kansen om te voorzien in de vraag van zijn klanten naar een ruimer assortiment producten. Tegelijk kan hij daarmee de biodiversiteit op zijn bedrijf vergroten.

De Esberghoeve

Op boerderij De Esberghoeve in Merksplas, een dorp in de Noorderkempen, ondernemen Karel, Nelly en dochter Annelies met een bedrijfsmodel op basis van recreatie, educatie en voedselproductie. De Esberghoeve bestaat uit 8 hectare bos en 12 ha landbouwgrond, dat deels wordt beheerd als ecologisch grasland. Op de site bevindt zich ook een jeugdverblijf. Enkele jaren geleden zijn Karel en Nelly gestart met agroforestry, met een grote variëteit aan noten en fruit. Daarbij hebben ze in gebogen rijen gewerkt en op elke rij om de vijf planten een andere soort aangeplant. Met ondersteuning van het Cambium-project wordt voor een bijkomend perceel een agroforestry aanplant uitgetekend. Team Esberg wil vooral ook kijken hoe ze op hun agroforestry boerderij een robuust verdienmodel kunnen uitbouwen voor de langere termijn.

Gemeenschapsboerderij ’t Sierveld

Boerderij ‘t Sierveld is een voormalige melkveehouderij op 15 hectare in het Nederlands-Limburgse Mechelen. De boerderij is enkele jaren geleden aangekocht door stichting Lenteland, een organisatie die boerderijen opkoopt en omvormt tot coöperatieve gemeenschapsboerderijen. Op basis van hun bedrijfsplan voor transitie naar een regeneratieve boerderij zijn Iris en Yves door Lenteland aangesteld als beheerders van ’t Sierveld. Het plan bestaat uit een combinatie van een moestuin voor de lokale gemeenschap, vleesvee met een potstal, recreatie- en vergaderfaciliteiten en agroforestry. Op dit moment is de gemeenschappelijke moestuin al volledig operationeel. Met ondersteuning vanuit Cambium worden nu ook de eerste stappen gezet op weg naar het ontwerp en de aanplant van een agroforestry-systeem.

Boerderij Somerse Velden

Somerse Velden is een boerderij van de familie Van der Velden gelegen in Someren, in Noord-Brabant. Tot 2012 was de boerderij ingericht als melkveehouderij. In 2012 nam de familie het besluit om te stoppen met de melkveetak. Sindsdien werd de grond in bruikleen gegeven aan een bevriende melkveehouder voor de teelt van maïs en grasland. Dit jaar nemen de kinderen, Anne van der Velden en haar broers, het bedrijf over. Ze willen daarbij graag het roer omgooien en experimenteren met voedselbosbouw en andere vormen van agroforestry om een toekomstbestendig bedrijfsmodel op te bouwen, dat zowel economisch als ecologisch rendement oplevert. Eén perceel is al ingericht als voedselbos en één als rijenteelt. De ontwikkeling van het derde en grootste perceel gebeurt nu met ondersteuning vanuit het Cambium-project. Zo wil de nieuwe generatie laten zien dat landbouw en natuur hand inhand kunnen gaan terwijl de boer er ook een goede boterham aan kan verdienen. Uitdagingen genoeg!

Stand van zaken van de lighthouse demonstratiebedrijven

Na selectie en nadere kennismaking met de lighthouse demonstratiebedrijven was de eerste stap in het traject een keuzegesprek, om de richting en doelstellingen van elk bedrijf in kaart te brengen. Van daaruit werd een agroforestryplan uitgetekend voor de betreffende percelen. Het ging daarbij om een eerste voorstel dat vervolgens werd afgetoetst met zowel de bedrijfsleiders als de Cambium-partners. Op basis van dit resultaat dienden de Vlaamse bedrijven een subsidieaanvraag aan. Nu is het zaak om de bestellingen voor het komende plantseizoen af te ronden. Daarna wordt het agroforestryplan verder uitgediept en geïntegreerd met de methodieken die binnen het consortium beschikbaar zijn.