Informatiefiche GLB subsidies voor aanplant en onderhoud van boslandbouwsystemen (Vlaamse regelgeving)

In deze fiche lijsten we de mogelijkheden en voorwaarden op inzake de boslandbouw aanplantsubsidie (BLS) en de boslandbouw onderhoudssubsidie (BLO).

Er worden door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij duidelijke voorwaarden gesteld voor deze subsidies. Deze voorwaarden zijn ook te vinden via deze link (BLS) en deze link (BLO). Daar wordt ook de procedure uitgelegd.

Echter, uit deze voorwaarden en procedure volgt niet op alle vragen een even duidelijk antwoord. Overleg met de dossierbehandelaars van het Agentschap leidde al tot veel antwoorden die niet expliciet zijn opgenomen in de subsidievoorwaarden. Deze sommen we in het laatste luik van deze fiche op.

Maar we beginnen bij het begin: een omschrijving van de aanplant- en onderhoudssubsidie.

Aanplantsubsidie - BLS

Landbouwers kunnen voor elke nieuwe agroforestry aanplant een eenmalige aanplantsubsidie (tot maximaal 75% van de gemaakte kosten, exclusief BTW) ontvangen in het kader van de de maatregel ‘Niet-productieve investeringen voor milieu- en klimaatdoelen’ binnen het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB 2023-2027). Om in aanmerking te komen voor de subsidie moet de aanplanting aan een aantal voorwaarden voldoen. De belangrijkste zijn:

• Enkel aantoonbare (met factuur en betalingsbewijs) kosten voor plantsoen, boombescherming en –versteviging en voor de arbeid en het machinale werk voor het planten, verstevigen en beschermen van de bomen komen in aanmerking. Indien u zelf de plantwerkzaamheden uitvoert, wordt daarvoor een forfaitair bedrag van maximaal 8 €/boom uitbetaald. In dit geval kunnen geen andere kosten voor arbeid en machinaal werk voor planten, verstevigen en beschermen van de bomen worden betaald.
• De percelen moeten in het jaar van de steunaanvraag en in minstens een van de twee jaren voorafgaand aan dat jaar in landbouwgebruik geweest zijn en aangegeven in de verzamelaanvraag.
• De percelen moeten een minimale oppervlakte van 0,5 hectare hebben.
• Er moeten minimaal 30 en maximaal 200 bomen per hectare geplant worden. U kan hiervan afwijking aanvragen door het indienen van een gedetailleerd aanplantingsplan met bijhorende motivatie over het doel van het boslandbouwsysteem. De beoordelingscommissie oordeelt dan of de aanplant een
  landbouwsysteem blijft.
• De bomen moeten minstens 10 jaar blijven staan (bomen aangeplant met subsidie tot en met het voorjaar van 2014 moeten 15 jaar blijven staan).
• Tussen de bomen moet een landbouwteelt toegepast worden die 10 jaar lang jaarlijks in de verzamelaanvraag als hoofdteelt wordt aangegeven tot en met voorjaar 2014 is dit ook minimaal 15 jaar).

De aanvraag van de subsidie gebeurt via het e-loket van Landbouw en Visserij. Hier moet de landbouwer zich inschrijven in de periode tussen 1 juni en de derde vrijdag van september. Na een beoordeling wordt de inschrijver uiterlijk 15 oktober op de hoogte gebracht over de eventuele goedkeuring. De effectieve betalingsaanvraag gebeurt via de verzamelaanvraag. Facturen en betalingsbewijzen moeten na uitvoering van de werken ook opgeladen worden in de verzamelaanvraag.

Een volledig overzicht van de voorwaarden en de procedure voor de aanvraag van deze aanplantsubsidie vind je op de website van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Er komt wel wat (administratieve) voorbereiding kijken bij de aanvraag, als aanvrager begin je er best goed op tijd mee. De kans op een succesvol en productief project wordt ook groter wanneer het ontwerp, de boomsoortenkeuze, etc. weloverwogen worden, rekening houdende met uw specifieke bedrijfssituatie en perceelskenmerken. Vanuit het Consortium Agroforestry Vlaanderen is begeleiding en advies hiervoor en bij andere zaken mogelijk.

Onderhoudssubsidie - BLO

Een goed onderhoud en behoud van de aangelegde en bestaande boslandbouwsystemen is van belang om beide teeltsystemen, zowel de landbouwteelt als de boomteelt, elkaar te laten versterken op lange termijn en om hun milieu- en klimaatbijdragen niet verloren te laten gaan. Een correct en tijdig onderhoud van de boomcomponent en van de boomstrook of zone rondom de bomen is essentieel om de ecosysteemdiensten en andere voordelen die het boslandbouwsysteem biedt te optimaliseren. Daarom kan naast de aanplantsubsidie voor bestaande aanplanten vanaf 2023 ook beroep gedaan worden op een onderhoudssubsidie ten bedrage van €270/ha. Het betreft een vijfjarige agromilieuklimaatverbintenis, jaarlijks is de betaling aan te vragen.

Hiervoor dient aan de volgende voorwaarden voldaan te zijn:

• U bent actieve landbouwer in het kader van het gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB)
• Het boslandbouwsysteem in kwestie voldoet aan de voorwaarden opgelegd voor de aanplant van boslandbouwsystemen - zie hierboven
• De bomen van het boslandbouwsysteem:
  > Worden jaarlijks gesnoeid om kwaliteitshout te verkrijgen of om fruitproductie te stimuleren;
  > De snoei moet duidelijk zichtbaar zijn op het terrein.
• De strook tussen de bomen of de zone rond de bomen wordt beheerd om de groei van de bomen niet te hinderen. Deze oppervlakte mag niet behandeld worden met herbiciden. De zone wordt begrensd door de straal van de boomkruin in kwestie.
• De aanwezige veebescherming rond de bomen wordt onderhouden zodat de bomen beschermd blijven. Het materiaal voor wildbescherming wordt tijdig verwijderd of vervangen.

Per perceel wordt een aparte verbintenis afgesloten. Om een verbintenis aan te gaan, moet in de verzamelaanvraag de bijkomende bestemming BLO
aangegeven worden op het perceel. Voor de bomen op het boslandbouwperceel moeten de boomsoorten, de respectievelijke aantallen per boomsoort en het aanplantjaar opgegeven worden.
De verzamelaanvraag geldt dan als verbintenisaanvraag en ook als betalingsaanvraag voor het eerste jaar. Gedurende de looptijd van de verbintenis moet er jaarlijks een betalingsaanvraag gedaan worden, door de bijkomende bestemming BLO aan te geven op de overeenkomstige percelen.

Een volledig overzicht van de voorwaarden en de procedure voor de aanvraag van de onderhoudssubsidie vind je op de website van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

Interpretaties en nuances inzake de subsidievoorwaarden

Maximumdensiteit

Hoewel de maximumdensiteit onder de nieuwe subsidievoorwaarden meer flexibel is geworden, zijn er toch een aantal zaken te verduidelijken.

• Bestaande bomen op een perceel waar men nieuwe agroforestry wil doen, worden meegeteld in de aantallen voor de minimum-maximum-densiteit. Behalve diegene die hieronder verduidelijkt worden als niet meetellend.
• Laagstamfruitbomen, kleinfruit, wijnstokken en KOH zijn landbouwteelten en worden niet meegeteld voor densiteitsregels en worden niet gesubsidieerd. Bij hazelaars kan beide: vlaksgewijze aanplant wordt beschouwd als een landbouwteelt en telt dan niet mee voor densiteit (kan ook niet gesubsidieerd), rijen of alleenstaande hazelaars met een teelt daartussen kunnen wel als agroforestrycomponent. De hazelaar is een duidelijke en expliciete teelt, maar waarschijnlijk geldt dit ook voor gewassen zoals laagstamkweepeer, laagstammispel, kaki, vijg, vlier, duindoorn, gele kornoelje en andere vergelijkbare soorten. Deze kunnen mogelijk worden ingedeeld onder de teeltcode "andere meerjarige fruitteelten". Bij combinaties met andere blijvende houtachtige gewassen wordt per dossier beoordeeld wat als boomcomponent en wat als landbouwteelt wordt beschouwd.
• Geschoren hagen lager dan 2 m worden niet meegeteld voor de maximum-densiteit, ook al staan ze op het perceel.
• In oudere (geregistreerde) agroforestrysystemen (periode 2012 – 2022) mag er mits argumentatie nu ook bijgeplant worden tot boven de 200 bomen/ha. Merk op: dit impliceert wel dat er een motivatie (incl. aanplantingsplan) voorgelegd en beoordeeld wordt. Het is dus niet zo dat er automatisch een fiat is om extra aan te planten.
• Bij de argumentatie om meer dan 200 bomen per ha te planten, moet het duidelijk zijn dat het perceel een landbouwperceel blijft, zoals bijvoorbeeld:
  • Voedselbossen met hogere densiteiten: vb. permacultuur/kleinfruit met zwarte els, hoog- en halfstamfruitbomen als boomcomponent agroforestry
  • Stroken voor kwaliteitshout met toekomstig voorziene dunningen
  • Windsingels / houtkanten die niet aan de rand van het perceel liggen
  • Stroken met dichte beplanting die niet aan de rand van het perceel liggen, bv. in functie van biomassaproductie of het creëren van een optimaler microklimaat voor toekomstbomen.
• Landbouwteelten bestaande uit houtachtigen zoals korteomloophout (KOH), laagstamfruitbomen, kleinfruit=bessensoorten, hazelaars, wijnstokken en permacultuur als landbouwteelt met daarnaast een agroforestry-boomcomponent kan. De houtachtigen in de landbouwteelt tellen dan niet mee voor de densiteitsregels.

Andere aspecten

• Bomenrijen mogen collectief beschermd worden als de omrastering niet breder is dan 2m.
• Nieuwe agroforestrysystemen waarvoor men geen subsidie aanvraagt maar die wel voldoen aan alle subsidievoorwaarden kunnen tot twee jaar na aanplant in de verzamelaanvraag wel geregistreerd worden als Boslandbouw (ifv rechtszekerheid).
• Niet-actieve landbouwers die voldoen aan alle perceelsgerelateerde voorwaarden (inclusief landbouwnummer) kunnen een agroforestrysysteem in functie van rechtszekerheid registreren via de verzamelaanvraag. Concreet moet dat gebeuren door bij teelttechniek – gespecialiseerde productiemethode de code “BL” te kiezen. Dit geldt ook voor actieve landbouwers die zonder subsidie aanplanten maar wel willen registreren. De aanplantsubsidie (BLS) en onderhoudssubsidie (BLO) kunnen onder de nieuwe voorwaarden vanaf 2023 echter enkel verkregen worden door actieve landbouwers.
• De uitbetaling gebeurt normaalgezien vóór 30 juni van het jaar na de betalingsaanvraag. Met andere woorden: voor een initiële aanvraag in bijvoorbeeld september 2025, met betalingsaanvraag via de verzamelaanvraag 2026, gebeurt de uitbetaling normaal vóór 30 juni 2027.
• Bij een eigenaars- of gebruikerswissel van landbouwpercelen gebeurt het soms dat het perceel in enkele voorbije verzamelaanvragen niet geregistreerd is, waardoor het niet voldoet aan de subsidievoorwaarden in september bij de aanvraag. Dat hoeft echter maar 1 jaar uitstel te betekenen: het perceel kan in september nog geregistreerd worden als een landbouwperceel (er moet dan wel een teelt op staan), in april wordt het opnieuw (2^e keer) geregistreerd en september daarop kan de subsidie aangevraagd worden.
• Voor de BLS aanplantsubsidie is het zo dat de effectieve kosten hoger kunnen zijn dan de initieel ingeschatte kosten, en dan kunnen die wel degelijk toch finaal teruggevorderd worden, ook al kom je boven de initiële inschatting uit. De kosten moeten echter steeds marktconform blijven.
• Bodemverbeterende maatregelen (diepgronden, mulchen, compost…) kunnen niet gesubsidieerd worden.
• Landbouwpercelen die direct op elkaar aansluiten maar met verschillende teelten, maar die elk op zich kleiner zijn dan 0,5 ha, komen NIET in aanmerking voor de subsidie.
• Landbouwpercelen die op het moment van de subsidieaanvraag niet voldoen aan de minimumoppervlakte maar die door samenvoeging met (een deel van) andere percelen met dezelfde teelt, bij de volgende verzamelaanvraag wel voldoen aan de minimumoppervlakte komen in aanmerking. Er moet dan een nota met toelichting toegevoegd worden aan het subsidiedossier in september zodat dit duidelijk is voor de subsidie-behandelaars.
• Gesubsidieerde bomen mogen als hakhout beheerd worden en afgezet worden vooraleer ze de leeftijd van 10 jaar hebben bereikt. Ze moeten wel terug uitlopen of vervangen worden in die periode.
• De BLO-subsidie kan enkel aangevraagd worden door actieve landbouwers voor percelen die via registratie of via subsidieaanvraag de BLS- of BL-code hebben.
• De BLO-subsidie kan pas vanaf de tweede verzamelaanvraag na aanplant van de bomen aangevraagd worden.