Informatiefiche Boombescherming
Afhankelijk van het type dier (en dus de te verwachten schade) en het formaat van de bomen, moet een aangepaste bescherming voorzien worden om schade te vermijden. In grote lijnen zijn de beschermingsmogelijkheden in te delen in twee types; globale bescherming van bomenrijen of groepen bomen enerzijds, en individuele boombescherming anderzijds.
A. Globale bescherming van bomenrijen of groepen bomen.
Soms wordt ervoor gekozen om de volledige bomenrij te beschermen en zo de boomstrook af te zonderen van de rest van het perceel. De keuze om met een globale bescherming te werken is vaak ingegeven door kostprijs of door praktische overwegingen om alle afsluitingen/boombescherming te voorzien van stroom.
Kostprijs omheining met dubbele prikkeldraad
Lengte bomenrij 93 m (10 bomen), breedte 3 m, twee parallelle prikkeldraden, om de 3 m een paal
- Palen: € 4,40 x 62 stuks = € 272
- Prikkeldraad (400 m ): € 80 (250 m voor € 50)
- Steunpalen (1 per boom): € 5,50 x 10 stuks = €55
Totaal = € 407 of € 40,7/boom
Kostprijs elektrische omheining
- Stroomapparaat: € 90 voor 4 km - € 4,5 voor 200 m
- Isolator: € 8,69 x 42 stuks = € 364,98
- Hoekisolator: 4 x € 5 = € 20
- Aluminiumdraad: 400 m voor € 50 - € 25 voor 200 m
- Palen: 42 stuks x € 4,4 = € 184,8
- Steunpalen (1 per boom): € 5,50 x 10 stuks = €55
Totaal = € 654 of € 65,4/boom
Kostprijs wildomheining
- Wildomheining (vierkantmazig) 200cm hoogte (200 m): €448
- Palen: €5,5 x 62 stuks = €272
- Steunpalen (1 per boom): €5,5 x 10 stuks = €55
Totaal = €775 of €77,5/boom
Karakteristieken
v Kostprijs; op lange termijn vaak goedkoper dan harnassen die op termijn moeten vervangen worden.
x Groter verlies aan begraasbaar oppervlak
x Beheer van de boomstrook wordt in de meeste gevallen bemoeilijkt.
x De boomstroken vormen een obstakel waar dieren omheen moeten, hetgeen nadelig is voor de toegankelijkheid en spreiding van de dieren over het terrein.
Naast de globale bescherming moet in het geval van hoogstammen wel nog steeds een steunpaal bij de boom geplaatst worden.
B. Individuele boombescherming
Bescherming tegen wild
*Net met enkele of dubbele mazen (120 cm)
|  |
Karakteristieken:
v Eenvoudig te plaatsen en te hanteren
v Goede zichtbaarheid van plantgoed (beperkt de beschadiging door landbouwmachines)
v Makkelijk te verwijderen zonder beschadigen van het hout
v Goedkoop
x Bemoeilijkt het snoeien, want het netje is vastgeniet aan de steunpaal.
x Beperkte levensduur 1-6 jaar
Let op: De bovenkant van de bescherming dient steeds omgeplooid of ingesneden te worden om te beletten dat de schors van de boom door wrijving zou beschadigd worden.
*Plastiek boomkoker (120 cm)
|  |
Karakteristieken:
v Goede zichtbaarheid van het plantgoed (beperkt de schade door landbouwmachines)
v Gemakkelijk te plaatsen en te hanteren voor het snoeien (huls glijdt langs de steunpaal/bamboestok)
v Biedt goede bescherming bij het gebruik van herbiciden (let op voor schoorsteeneffect bij gebruik aan de voet van de boom)
v Verhoogt de groeisnelheid van de bomen door serre-effect
v Beschermt ook tegen uitdroging.
x Risico op hitteschok indien niet geventileerd
x Serre-effect en onvoldoende ventilatie laat niet toe dat de bomen een sterk en diep wortelgestel ontwikkelen.
x Indien de randen van de koker beschadigd zijn kunnen ze de schors van de boom beschadigen.
x Redelijk duur
x Beperkte levensduur (±4 jaar)
x Onvoldoende als boombescherming op de langere termijn. Na enkele jaren moet de bescherming vervangen worden door een grotere.
Bescherming tegen vee
*Harnas:
- geschikt voor alle boomsoorten, vooral voor hoogstambomen
- geschikt tegen vraat- en wrijfschade door schapen en rundvee
- Kostprijs harnas:
Hoogte 2 m (rundvee) : € 25 (excl. BTW)
Hoogte 1,30 m (schapen): € 15 (excl. BTW)
Karakteristieken:
v Makkelijk en snel te plaatsen
v Vrij goedkoop, slechts één steunpaal nodig
v Lange levensduur
v Minder verlies van oppervlakte voor begrazing
v Goede (on)kruidbeheersing aan de voet door begrazing van het vee.
x Na een tijd toch vervangen door ruimere bescherming of het harnas verdubbelen qua grootte
x Toch bijna steeds beschadiging aan bomen
x Groter risico op uitscheuren van takken door de dieren (zeker bij bv herten of paarden die bij de takken van de kroon kunnen)
x Schade aan de stam mogelijk door wrijving tegen het harnas
Let op: voor schapen kan je best ook onderaan kippendraad bevestigen rond het harnas
*3 of 4 palen in combinatie met ursusdraad en prikkeldraad.
- geschikt voor alle boomsoorten, vooral voor hoogstambomen
- geschikt tegen vraat- en wrijfschade door schapen, rundvee, paarden en edelherten
- kostprijs:
- Ursusdraad: € 13 (€ 79 - 150 cm x 50 m)
- € 5,5/paal x 4 = €22
- 24 m prikkeldraad - € 5 (rol 250 m = € 50)
- Steunpaal: € 4,4
Totaal: € 44,4/boom
Voorzie 3 of 4 piketten, minimum 3 rijen prikkeldraad op een minimumafstand van 1m van de stam en verstevig de palen met houten dwarslatten.
v Heel effectieve en duurzame beschermingswijze
x Bemoeilijkt toegang tot de boom voor snoeiwerkzaamheden.
x Iets meer werk om te plaatsen
x Duurder dan een metalen harnas
x Biedt enkel bescherming tegen vraat, geen bijkomende klimaat bevorderende effecten waardoor de planten sneller groeien.
x Groter verlies aan oppervlakte voor begrazing
x Grotere bescherming, eventueel meer hinder voor landbouwmachines
!! Laat onder de prikkeldraad een 20 - 30 cm open zodat de dieren onder de draad kunnen grazen en zo een deel van het gras binnen de boombescherming kort kunnen houden.
Bescherming tegen knaagdieren
In de meeste gevallen is de schade door knaagdieren veroorzaakt door woel- en of veldmuizen.
De muizen graven gangen onder de bomen en knagen aan de wortels of wortelhals. Waar een grote populatie aan knaagdieren te verwachten is, is het aangewezen om de randen van het plantgat volledig te bekleden met een fijnmazige metaaldraad (met zeshoekige mazen van max. 13 à 16 mm) en dit tot op een diepte van 1 m.
Rol 0,5 m x 10 m = € 30 (ongeveer 3 m nodig per boom)
Kostprijs bescherming: € 10/boom
Bescherming tegen duiven en kraaien
Zorg voor een zitstok voor roofvogels. De roofvogels die hierop afkomen verjagen enerzijds vogels zoals de houtduif, kauwen en kraaien die vaak schade veroorzaken in jonge aanplanten door in de toppen van de jonge bomen gaan zitten. Hierdoor kraakt de top uit en kan een mooie rechte stamgroei in het gedrang komen. Anderzijds jagen tal van roofvogels die van deze zitstokken gebruik maken (bv. buizerd, torenvalk, bosuil, etc.…) op muizen.
De roofvogels hebben graag een panoramisch uitzicht. Hoe hoger ze zitten, hoe groter hun waarnemingsstraal. De steunpalen zouden minstens 2 m, maar best 5 m boven de grond moeten steken en stevig vastgezet worden. De zitstok moet horizontaal zijn, goed vastzitten en niet te glad zijn (gebruik niet geschaafd hout). De zitstok moet een diameter hebben van 3-5 cm en ongeveer 20 cm lang zijn.
Voorzie ongeveer 2 – 4 stokken/ha
Voor gedetailleerde info omtrent boombescherming, verwijzen we naar de website van de Nationale Boomgaardenstichting (‘Advies’ > 'Uw eigen boomgaard' > ‘Bescherming’).
Zie ook ‘Kosten voor aanleg en beheer van een agroforestry systeem’.
https://boomgaardenstichting.be/images/Adviezen/Bescherming/Brochure-Veebescherming-2019.pdf
Referenties:
L’agroforesterie en Wallonie. Centre de Development AgroForestier de Chimay (CDAF) B6 Protection
Protection contre les dégats des animeaux. (2009) Ministère de la Région Wallonne. Centre de recherché Agronomiques