Onderzoeksproject Agroforestry in Vlaanderen

een economisch rendabel antwoord op de vraag naar agro-ecologische productiemethoden

VLAIO (01/09/2014 - 31/08/2019)

Achtergrond

Agroforestry vormt een interessante opportuniteit om de veerkracht van landbouwbedrijven te stimuleren en een antwoord te bieden op (bovenstaande) toekomstige uitdagingen voor de Vlaamse landbouw, onder meer via een bijdrage tot diversiteit in de productie en het leveren van een brede range aan ecosysteemdiensten. Evenzeer, gegeven de verwachte stijgende vraag naar kwaliteitshout en biomassa, kan agroforestry een schokvaste investering vormen. Agroforestry voldoet met andere woorden aan een maatschappelijke vraag naar eco-efficiëntere (meer met minder) agro-ecologische productiemethoden met veel aandacht voor biodiversiteit en potentieel sociale invulling, en dit op een economisch rendabele manier.
Toch is de adoptie van en ervaring met agroforestry in Vlaanderen bijzonder beperkt. Naast knelpunten betreffende rechtszekerheid en administratie, zijn er heel wat landbouwtechnische, bedrijfsorganisatorische en bedrijfseconomische onzekerheden.

Doelstellingen

Met dit VLAIO-project (01/09/2014 - 31/08/2019) boden ILVO, Inagro, UGent, Bodemkundige Dienst van België en Agrobeheercentrum Eco² oplossingen en begeleiding voor de doelgroep, om zodoende agroforestry van de grond te krijgen in Vlaanderen. Dit gebeurde via een geïntegreerde samenwerking doorheen de ganse keten en via opbouw van onderzoekskennis en praktijkervaring. We richtten ons hierbij in eerste instantie tot de grondgebonden landbouwsector, zonder daarbij de andere schakels in de keten, van boomkwekerij tot hout- en biomassaverwerkende bedrijven, uit het oog te verliezen.
De overkoepelende projectdoelstelling was de doorbraak op relatief korte termijn van haalbare, rendabele en effectieve agroforestrysystemen in Vlaanderen. Dit door het uitvoeren van een participatief traject met relevante stakeholders, gevoed door enerzijds kennisopbouwend onderzoek over agroforestry in Vlaanderen en anderzijds een effectieve kennisontsluiting en –verspreiding.
Beoogde doelstellingen waren:

• Het in kaart brengen van mogelijkheden voor verschillende vormen van agroforestry in Vlaanderen;
• Het verhogen van kennis inzake ecologische interacties, ecosysteemdiensten, technische impact en bovenal economische opportuniteiten. Dit voor een aantal voor Vlaanderen relevante agroforestry-situaties; (Klik hier voor de projectrapporten)
• Het verkrijgen van inzicht in intentie, attitude, normen, perceptie en sociale identiteit van betrokkenen, met het oog op het doorbreken van de sociaalpsychologische barrières voor adoptie;
• Het aanbieden van beslissingsondersteunende richtlijnen, praktische aanbevelingen en vernieuwende oplossingen aan landbouwbedrijven betreffende de toepassing van agroforestry;
• Het stimuleren en begeleiden van doelgroepbedrijven bij de aanleg van agroforestry percelen, aangepast aan hun specifieke bedrijfssituatie. Daarmee wordt ingespeeld op de actuele vraag naar gefundeerde ondersteuning van bedrijven met een concrete transitievraag naar toepassing van agroforestry. Met dit project beogen we dan ook niet enkel een verandering in attitude maar ook in effectieve adoptie.

Belangrijke output van het project was ook de ontwikkeling van een online kennisloket, een praktische handleiding en een geïntegreerd gebruikersinstrument. Dit instrument zal verder dienst doen als hulpmiddel bij het selecteren van het meest geschikte systeem voor gebruikers die willen evalueren of agroforestry hen iets te bieden heeft.