Onderzoeksproject P'Orchard

Projectbeschrijving

In september 2017 werd de operationele groep ‘P’orchard: boslandbouw voor buitenvarkens’ opgestart. Inagro, ILVO en een aantal geëngageerde varkenshouders gingen binnen dit project samen aan de slag met agroforestry om de buitenloop voor varkens in te richten. Elk van de landbouwers streefde ernaar om een lokaal, duurzaam én kwaliteitsvol product in de markt te zetten en dit via korte keten om zo de relatie tussen de consument en producent te herstellen. Anders dan de conventionele varkenshouders beschikten ze over een vrije uitloopweide waar de varkens onbeperkt kunnen wroeten.

In Vlaanderen is er nog maar erg beperkte ervaring met het buiten kweken van varkens en het ruimtelijk en economisch integreren van de buitenloop op het bedrijf. Agroforestry in de vorm van een boomgaard kan hierin zeker een rol spelen; dit project was een eerste aanzet. Via de operationele groep werden eventuele knelpunten geïdentificeerd en kennis, ervaring en innovatieve ideeën samen gebracht en uitgewisseld. Dit ging van hele praktische zaken zoals: “Hoe kunnen bomen op een kostenefficiënte beschermd worden tegen varkens?”, “Welke varkensrassen zijn meer geschikt?”, “Kunnen noten en fruit als aanvullend rantsoen gebruikt worden?”, tot eerder wetgevende en gezondheidsaspecten zoals: “Hoe zit het met voedselveiligheid wanneer noten en fruit uit de buitenloop aangewend worden voor menselijke consumptie?”, … .

Drie landbouwers namen deel aan het project. Ze waren qua organisatie, varkensrassen en vermarktingsstrategieën ook erg verschillend en dat maakte kruisbestuiving des te interessanter. Eén ding hadden ze gemeen; ze mikten erop een kwaliteitsvol nicheproduct te creëren met een toegevoegde waarde.

De deelnemende landbouwers zagen meerdere voordelen in de inrichting van een buitenloop met boslandbouw: namelijk (i) verbeterd dierenwelzijn door beschutting tegen wind, zon en regen, (ii) meerlagig ruimtegebruik waarbij fruit/noten ingezet kunnen worden als aanvullend voederrantsoen of voor menselijke consumptie, (iii) verbeteren van het imago van varkenshouder bij de consument, (iv) en indirecte voordelen op vlak van milieu.

Gedurende het project werden twee buitenlopen ingericht op praktijkbedrijven, die ook als demonstratiebedrijf functioneerden.

Doelstellingen

Omwille van de nog beperkte ervaring in Vlaanderen met het buiten kweken van varkens in een agroforestry setting, betekende deze operationele groep een belangrijke stap voorwaarts. Kennis, ervaring en innovatieve ideeën van verschillende varkenshouders en andere spelers werden hier samengebracht, uitgewisseld en eventuele knelpunten werden gezamenlijk geïdentificeerd. Bovendien werden de varkenshouders hierin professioneel bijgestaan door Inagro en ILVO die als partner betrokken waren. Deze organisaties beschikken over specifieke kennis (zowel met betrekking tot het boslandbouw luik als de varkenshouderij) en hebben toegang tot een Europees netwerk van agroforestry toepassers. Ze waren dus goed geplaatst om de varkenshouders bij te staan in de keuze van geschikte boomsoorten, boombescherming voor varkens en advies omtrent wettelijk kader, dierenwelzijn, voedervoorziening, huisvesting, eventuele biologische productie, … .

Tenslotte werden via dit project de mogelijkheden van dit teeltsysteem kenbaar gemaakt aan andere varkenshouders via bedrijfsbezoeken en communicatie via partnerorganisaties en vakpers. De resultaten van de literatuurstudie en onderlinge uitwisseling van praktijkervaringen werden ook gebundeld in een praktische leidraad voor varkenshouders om hun buitenloop optimaal in te richten.
De meest actuele info en aankondigingen van demo’s of studiedagen is steeds te vinden zijn op deze website of via de nieuwsbrief van “Agroforestry in Vlaanderen”.

Ter afsluiting van de operationele groep P'Orchard werd een filmpje gemaakt waar nog eens alle voordelen en tips rond buitenvarkens en bomen worden opgesomd. Voor wie nog een laatste duwtje in de rug nodig had om hiermee te starten

Eindrapport

Het eindrapport van P'Orchard gaat over varkens buiten onder de bomen. De toepassing van boslandbouw voor buitenvarkens is in onze regio nog beperkt en uitwisseling van kennis, ervaring en innovatieve ideeën zodoende een meerwaarde. Met de Operationele Groep P’Orchard brachten geïnteresseerde varkenshouders hun praktijkervaringen en knelpunten in kaart, hierin ondersteund door ILVO, Inagro en het Varkensloket. Op twee bedrijven werd een concreet inrichtingsplan voor boslandbouw in de buitenloop uitgewerkt en gerealiseerd. Ook ervaringen in het buitenland werden samengebracht, via rechtstreekse contacten en een literatuurstudie. In dit praktijkrapport brengen we die informatie samen.

Financierders

Dit project kwam tot stand met de steun van de Vlaamse overheid en de Europese Unie.